Sự phát triển của trẻ nhỏ phụ thuộc rất nhiều vào môi trường và cách nuôi dạy từ cha mẹ. Ở mỗi giai đoạn khác nhau từ 0-12 tuổi, hành vi và thái độ của cha mẹ có thể ảnh hưởng lớn đến việc hình thành tính cách và kỹ năng sống của trẻ.
Trẻ từ 0-2 tuổi
Trong giai đoạn này, trẻ rất nhạy cảm và dễ bị ảnh hưởng bởi sự quan tâm và chăm sóc của cha mẹ. Sự ấm áp, yêu thương và chú ý đến nhu cầu của trẻ giúp trẻ cảm thấy an toàn và phát triển sự gắn kết tình cảm. Ngược lại, thiếu sự quan tâm có thể khiến trẻ cảm thấy bất an và không phát triển được mối liên kết tình cảm cần thiết.
Sự quan tâm và chăm sóc: Nếu cha mẹ thể hiện sự ấm áp, yêu thương và chú ý đến nhu cầu của trẻ, trẻ sẽ cảm thấy an toàn và phát triển sự gắn kết tình cảm. Ngược lại, Nếu cha mẹ không thể hiện sự ấm áp, yêu thương và chú ý đến nhu cầu của trẻ, trẻ sẽ cảm thấy thiếu an toàn và không phát triển được sự gắn kết tình cảm.
Ngôn ngữ: Trẻ dễ dàng học hỏi ngôn ngữ và cách diễn đạt từ cha mẹ. Việc cha mẹ sử dụng từ ngữ thô tục hoặc thiếu lịch sự sẽ tạo ra thói quen không tốt cho trẻ, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và biểu đạt của trẻ sau này.
Trẻ từ 3-5 tuổi
Trẻ bắt đầu học hỏi cách tương tác xã hội thông qua quan sát hành vi của người lớn. Nếu cha mẹ cư xử thân thiện, tôn trọng và kiên nhẫn, trẻ sẽ phát triển những thói quen tích cực này. Ngược lại, sự tiêu cực từ cha mẹ có thể làm trẻ học cách đối phó với thất bại một cách tiêu cực và hình thành thói quen không tốt.
Hành vi xã hội: Trẻ em học hỏi cách tương tác với người khác thông qua sự quan sát. Nếu cha mẹ cư xử một cách thân thiện và tôn trọng, trẻ sẽ bắt chước hành vi này.
Thái độ với sự thất bại: Nếu cha mẹ thể hiện sự kiên nhẫn và khích lệ khi trẻ gặp khó khăn, trẻ sẽ học cách đối diện với thất bại một cách tích cực hơn. Ngược lại, nếu cha mẹ thường xuyên thể hiện sự thất vọng hoặc chỉ trích khi trẻ gặp khó khăn, trẻ có thể học cách tránh né thất bại và không biết đối diện với thử thách.
Sử dụng công nghệ: Nếu cha mẹ sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều mà không có quy tắc, trẻ có thể bắt chước và trở nên nghiện công nghệ, ảnh hưởng đến sự phát triển và tương tác xã hội của trẻ sau này.
Trẻ từ 6-8 tuổi
Trẻ tiếp tục học hỏi các giá trị cốt lõi như sự trung thực và kiên trì. Cha mẹ cần khuyến khích trẻ vượt qua khó khăn để phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề. Sự thiếu minh bạch hay biểu hiện chán nản từ cha mẹ có thể làm trẻ mất đi động lực và khả năng xử lý vấn đề.
Sự trung thực: Nếu cha mẹ thường xuyên nói dối hoặc không minh bạch, trẻ sẽ học rằng việc nói dối là chấp nhận được và không thấy đây là một hành vi sai trái.
Sự kiên trì: Cha mẹ khuyến khích trẻ vượt qua khó khăn sẽ giúp trẻ phát triển sự kiên trì và khả năng giải quyết vấn đề. Nếu cha mẹ không khuyến khích trẻ vượt qua khó khăn mà thay vào đó là thể hiện sự chán nản hoặc làm thay trẻ, trẻ có thể phát triển tính cách dễ bỏ cuộc và không có khả năng giải quyết vấn đề.
Trẻ từ 9-12 tuổi
Ở giai đoạn này, trẻ bắt đầu hình thành thói quen hoạt động thể chất và cách xử lý áp lực xã hội. Cha mẹ cần là tấm gương về lối sống lành mạnh và tinh thần tích cực để giúp trẻ phát triển một cách toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.
Thói quen hoạt động thể chất: Nếu cha mẹ ít vận động, thường xuyên có các hoạt động thụ động như nằm xem điện thoại hoặc chơi game lúc rảnh,, trẻ cũng sẽ hình thành thói quen không tích cực, dẫn đến vấn đề sức khỏe trong tương lai.
Cách xử lý áp lực xã hội: Nếu cha mẹ thường xuyên thể hiện sự lo lắng hoặc tiêu cực về cuộc sống, trẻ có thể phát triển những suy nghĩ và cảm xúc tương tự, dẫn đến lo âu hoặc trầm cảm trong những năm sau này.
Qua các giai đoạn phát triển trẻ nhỏ, vai trò của cha mẹ không chỉ là người chăm sóc mà còn là người hướng dẫn, tác động trực tiếp đến việc hình thành nhân cách và kỹ năng sống của trẻ.
